Cel ochrony 1: podstawy
Ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru
Aby zapobiec przenoszeniu się ognia na inne części budynku, wymagane dla przepustów ściennych i stropowych instalacje muszą być niezawodnie uszczelnione. Dokonuje się tego za pomocą systemów przegród, które skutecznie zapobiegają rozprzestrzenianiu się ognia i dymu.
Wymagania względem przepustów – przegrody
Przewody elektryczne oraz rury elektroinstalacyjne mogą być prowadzone przez ściany i stropy oddzielające strefy pożarowe, ale musi być wykluczona możliwość przenoszenia ognia i dymu. To wymaganie jest spełniane dzięki systemom przegród. Umożliwiają one niezawodne uszczelnienie wymaganych do instalacji przejść stropowych i ściennych przed ogniem i dymem. Dla przepustów obowiązują m.in. następujące wymagania:
- Zabezpieczenie przed przedostaniem się ognia i dymu.
- Musi być zapewniona izolacja pomieszczenia.
- Powierzchnie kabli, przewodów, rur i kablowych systemów nośnych, a także powierzchnia przepustu po drugiej stronie przejścia ogniowego nie mogą się niedopuszczalnie silnie nagrzewać.
Przepisy dotyczące odstępów
Jeśli przez ognioodporne elementy konstrukcyjne są przeprowadzane jedynie pojedyncze przewody lub małe wiązki kablowe, można je ułożyć w pojedynczych otworach, z odpowiednimi odstępami względem siebie. Pojedyncze otwory muszą być zamknięte materiałami spieniającymi się w razie pożaru lub mineralnymi. Największa średnica zewnętrzna wyznacza przy tym odstęp od mniejszych przewodów. Dzięki temu nie wzrasta ryzyko rozprzestrzeniania się pożaru. Pojedyncze kable bez ograniczenia średnicy są dopuszczalne bez przegród – wystarczy uszczelnienie pierścieniowe wokół kabla.
Certyfikaty użyteczności
Wymagane ustawowo działanie wzgl. przydatność systemów przegród muszą być potwierdzone badaniami. Te badania pożarowe muszą być przeprowadzane przez urzędowe Instytuty Badań Materiałowych bądź akredytowane instytuty kontrolne, na podstawie norm kontrolnych. Badania pożarowe są podstawą dopuszczenia produktu budowlanego do użycia zgodnego z przeznaczeniem jako system przegród.
Treść aprobat
W certyfikacie aprobaty są określane między innymi następujące kryteria dla obszaru zastosowania i montażu:
- Klasy palności
- Warunki montażu, np. montaż w ścianach betonowych
- Maksymalne wymiary przegrody
- Minimalna grubość przegrodzeń kablowych
- Minimalna grubość ścian/sufitów
- Materiały użyte do budowy przegrody
- Dopuszczalne instalacje, np. kable lub kablowe systemy nośne, rury
- Kolejność i rodzaj montażu
- Wersja instalacji wtórnej
- Obowiązki producenta w kwestii przeszkolenia osób montujących przegrodę
Badania
Kontrola przegrody wymaga specjalnych badań, w których sprawdzane instalacje wzorcowe są nagrzewane zgodnie z jednolitą krzywą czasu temperatury. Krzywa ta jest wyznaczona normami międzynarodowymi zgodnie z ISO 834-1 i używana na całym świecie do testów odporności ogniowej. Przedstawia ona tak zwane rozgorzenie, „flashover”, stanowiące krytyczną fazę pożaru. Po początkowej fazie pożaru tlącego się dochodzi do gwałtownego zapłonu wszystkich znajdujących się w pomieszczeniu palnych gazów, co powoduje niezwykle szybki wzrost temperatury. Zamontowane instalacje muszą być w stanie wytrzymać taki w pełni rozwinięty pożar.
Klasyfikacja i certyfikaty
Po pomyślnie przeprowadzonych badaniach wyniki są dokumentowane przez instytuty kontrolne i systemy są klasyfikowane zgodnie z wynikami, np. według normy EN 13501. Taki raport klasyfikacyjny może w większości krajów Europy być używany w połączeniu z instrukcją montażu producenta. W niektórych krajach wymagany jest jednak atest nadzoru budowlanego. Można go zażądać, na bazie dokumentacji kontrolnej i raportu klasyfikacyjnego, w akredytowanej przez Europejską Organizację ds. Oceny Technicznej EOTA jednostce certyfikacyjnej. Klasyfikacja według UL (Underwriters Laboratories) różni się.
Obowiązek oznaczania
Każda przegroda musi zostać trwale oznaczona tabliczką. Oznaczenie jest wymagane, aby udowodnić, że zastosowany został sprawdzony i dopuszczony system przegród. Ponadto w razie ewentualnej instalacji wtórnej służy ono do identyfikacji systemu. Systemy są wykonane z różnych materiałów i sprawdzone; udowodnione zostaje przy tym działanie tych konkretnych kombinacji materiałów. Jeśli stosowane są inne, nienależące do systemu komponenty, może to mieć negatywny wpływ na zachowanie w przypadku pożaru. Należy więc tego unikać. Stąd wymaganie jednostek certyfikacyjnych, aby użytkownicy, którzy mają znać podstawy prawa budowlanego i sposób postępowania z materiałami izolacyjnymi przechodzili odpowiednie szkolenia.
Rodzaje konstrukcji przejść kabli i kombi
Różne komponenty wymagają odpowiednich środków izolacyjnych. Dlatego wybór właściwego systemu przegród zależy od różnych parametrów. Możliwości zastosowania sięgają od ścian masywnych i stropów z muru lub betonu po ściany działowe w technice suchej zabudowy. Wykonalne instalacje mogą składać się z kabli i kablowych systemów nośnych, rur palnych i niepalnych lub kombinacji tych elementów. Wymagania dotyczą między innymi instalacji wolnej od pyłu i włókien, nieniszczącej instalacji wtórnej oraz określonej wytrzymałości na ściskanie. Do zamykania otworów w stropach i ścianach z klasą bezpieczeństwa pożarowego dostępne są różne przepusty kablowe, rurowe i kombinowane. Spełniają one wymagane normy i posiadają odpowiednie dopuszczenia.
Typowe systemy przegród
Zaprawy specjalne, powlekane płyty z włókien mineralnych, pianka ognioodporna, masy 1-składnikowe, pianki, łączniki kształtowe, skrzynki, silikon i specjalne gumowate moduły. Wszystkie systemy posiadają specjalne części i dodatki odporne na ogień, które w razie pożaru zapewniają bezpieczne działanie zgodnie z normą kontrolną.
Reguła zajęcia
Klasyczne przegrody są wykonywane zgodnie z tzw. regułą 60% zajęcia. Oznacza to, że maks. 60% powierzchni otworu komponentowego, przez który prowadzone są instalacje, może być zajęte przez kable, systemy nośne, rury itd. Pozostała powierzchnia, czyli 40%, musi być wypełniona materiałem przeciwpożarowym „aktywnym” w razie pożaru lub zamknięta. „Aktywny” nie oznacza w tym wypadku, że materiał musi reagować chemicznie. Musi on jedynie zapobiegać przenoszeniu ciepła przez media oraz rozprzestrzenianiu się ognia i dymu. Może to być osiągnięte przez reakcje chemiczne, ale również przez dobry odbiór energii cieplnej i wynikający z niego efekt chłodzenia. Niektóre systemy mogą być całkowicie zajęte. Muszą one jednak być sprawdzone i dopuszczone do takiego celu zastosowania.
Instalacje
Wszystkie systemy przegród zostały sprawdzone z różnymi instalacjami, aby można było pokryć różne obszary zastosowania. Dostępne są więc proste przegrodzenia kablowe, które mogą być montowane przez każdego elektroinstalatora, ale również tak zwane przegrodzenia kombi. Można przez nie oprócz przewodów elektrycznych przeprowadzać również rury sanitarne z tworzywa sztucznego lub metalu.
Ponadto niektóre przegrody zostały sprawdzone pod kątem zastosowania z przewodami specjalnymi, np. pustymi falowodami lub przewodami klimatyzatorów split. To, jakie instalacje są dopuszczalne, różni się w zależności od systemu.
Środki pomocnicze
Podczas pożaru na instalacje działają duże siły. Mogą przez to zawieść zamocowania systemów nośnych i przegroda może zostać mechanicznie obciążona. Aby temu zapobiec, należy zamontować w zdefiniowanej odległości od powierzchni przegrody dodatkowe podparcia dla prowadzonych instalacji. Zastosowany materiał musi być nośny i niepalny. Oferujemy elementy montażowe do stalowych kablowych systemów nośnych:
- Wieszaki z wysięgnikami
- Szyny profilowe z drążkami gwintowanymi
- Szyny montażowe
- Kołki sprawdzone pod kątem reakcji na ogień
Konstrukcje nie są dokładnie zdefiniowane w dopuszczeniach. Nośność wymienionych wyżej elementów została udowodniona w badaniach pożarowych podtrzymania funkcji elektrycznej, co oznacza, że sprawdziły się one również w praktyce jako podpory do przegród.
Przegrody do podłóg systemowych i kanałów podpodłogowych
Przegrody należy zamontować również w podłogach systemowych – podłogach technicznych i podniesionych. Jeśli kanały podpodłogowe biegną pod murami z klasą odporności ogniowej, należy zastosować środki izolacyjne. Kanały podpodłogowe pokryte wylewką są izolowane począwszy od najbliższych puszek podpodłogowych, otwór w ścianie nie jest bezpośrednio dostępny z powodu wylanego jastrychu. Odstępy między puszkami podpodłogowymi nie są przy tym ważne. Istotne jest gazoszczelne i ognioodporne zamknięcie, zapobiegające rozprzestrzenianiu się ognia.
W otwartych kanałach ze swobodnie dostępnymi otworami ściennymi można umieścić przegrodę bezpośrednio w kanale.
Jeśli podłogi podniesione stykają się, na przykład, z drogą ewakuacyjną z wylewanego jastrychu, to pod drzwiami dymoszczelnymi lub drzwiami przeciwpożarowymi musi znajdować się co najmniej częściowa izolacja. W większości przypadków izolację można zamontować tylko z jednej strony. W takich wypadkach polecany jest system PYROCOMB Intube, przegrodzenie kablowe z półpierścieniem.
Modernizacja istniejących budynków
Dla wszystkich stropów w starym budownictwie, a także konstrukcji ściennych z elementów specjalnych (np. typu sandwich) obowiązuje: można montować systemy przegród, które zostały sprawdzone i dopuszczone do tego przypadku zastosowania.
Ponieważ te badania specjalne są bardzo rzadkie, w oparciu o dopuszczenia stosuje się przegrody, których funkcja w ościeżach z materiałów niepalnych, np. w lekkich ścianach działowych, jest udowodniona. Przed montażem należy uzyskać niezbędne potwierdzenie dla aplikacji ze strony rzeczoznawcy.
Bandaże kablowe
Aby zapobiegać rozprzestrzenianiu się pożaru w obrębie odcinków pożarowych, stosowane kablowe systemy nośne są owijane powlekaną tkaniną, która ogranicza pożar kabla do obszaru lokalnego. Suma położonych kabli w wielu przypadkach stanowi „lont” ciągnący się przez cały budynek. Szczególnie krytyczne są trasy pionowe, ponieważ ogień najszybciej rozprzestrzenia się w pionie. Obandażowane wiązki kablowe i trasy pionowe nie palą się przez długi czas, a przez to ograniczają szkody.
Zalety bandaży kablowych w porównaniu z powłokami
Bardzo często kable są dodatkowo powlekane powłokami hamującymi ogień. Problemem są przy tym duże nakłady pracy przy aplikacji na mokro. Ponadto należy zapewnić, aby grubość warstwy suchej odpowiadała podanym danym. Bandaże kablowe mają następujące zalety:
- Nanoszona maszynowo powłoka gwarantuje wymaganą grubość warstwy suchej
- Układanie na sucho
- Łatwy montaż i zabezpieczenie za pomocą taśmy z naciągiem
- Bardzo łatwa ponowna instalacja dzięki otwarciu taśm z naciągiem (wielokrotnego użytku)
- Różne kolory powierzchni zapobiegają pomyłkom przy montażu
- Powierzchnia powlekana PU, zmywalna
Kontrola bandaży kablowych
Bandaże do ochrony przeciwpożarowej zostały poddane kontroli wiązki kablowej na pionowym elemencie kontrolnym. W badaniu tym w określonym czasie nie może zostać przekroczona określona, zdefiniowana wysokość zajęcia ogniem.
Zastosowania specjalne
Szczególne przypadki zastosowania bandaży kablowych to instalacje fotowoltaiczne i energii wiatrowej, tunele, budownictwo okrętowe oraz np. konstrukcje drewniane więźby dachowej. Również tutaj celem ochrony jest ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru. Od danej instalacji zależy, czy ma to służyć ochronie osób, czy wyposażenia.
Zastosowanie w drogach ewakuacyjnych i ratunkowych
Bandaże kablowe są stosowane w drogach ewakuacyjnych i ratunkowych, gdy
- montaż klasyfikowanego jako ognioodporny sufitu podwieszanego,
- obudowanie płytami oraz
- instalacja kanału przeciwpożarowego
nie są możliwe ze względu na lokalne warunki lub brak miejsca. Bandaże dopasowuje się przy tym do przebiegu już zainstalowanych kabli, co nie jest tak łatwo możliwe w przypadku kanałów przeciwpożarowych. Dzięki funkcji i udowodnieniu zachowania w razie pożaru bandaże kablowe często są jedyną pozostałą możliwością.
UWAGA!
Bandaże kablowe zostały oryginalnie opracowane z myślą o zapobieganiu rozprzestrzeniania się ognia w obrębie odcinków pożarowych. Dlatego ich skuteczności nie da się porównać z wydajnością kanałów przeciwpożarowych w drogach ewakuacyjnych i ratunkowych.
Materiały szkoleniowe na temat przegród
Proste wyjaśnienia, kompleksowa ochrona. Nasze materiały szkoleniowe dokładnie wyjaśniają, o co chodzi w pierwszym celu ochrony.
